Japonisme, 13 september 2016
 |
13 september 2016, 'Japonisme, de invloed van Japan op de westerse kunst in de late 19e eeuw'
Lezing door Max Put.
In de tweede helft van de 19e eeuw raakt de Europese kunst in beweging. In het kielzog van maatschappelijke veranderingen beginnen kunstenaars, verzamelaars en kunstcritici te zoeken naar nieuwe inspiratiebronnen. Men richt de blik onder andere op het verre Oosten, waar na eeuwen van isolement in 1854 Japan de poorten opent.
Als gevolg hiervan duiken Japanse kunstvoorwerpen steeds vaker op in het Westen, eerst op de wereldtentoonstellingen, maar al snel ook in de kunsthandel.
Mede door de kwaliteit heeft Japanse kunst in het Westen enorm succes en ontstaat er een groep van verzamelaars die zich hartstochtelijk stort op alles wat Japans is. Zij worden 'Japonisten' genoemd en onder hen bevinden zich kunstcritici, industriëlen, schrijvers en kunstenaars. Als in de jaren 1870 ook Japanse prenten naar Europa komen bereikt de Japan-rage een hoogtepunt. Geen enkele kunstvorm lijkt eraan te ontkomen:
in de schilderkunst, kunstnijverheid, architectuur, literatuur, muziek, overal dringt de invloed van de Japanse kunst door. Dit duurt tot het midden van de jaren 1890, waarna het weer afzwakt. Het is dan echter al zo ingrijpend geweest dat er sprake is van een blijvende erfenis.
Dit fenomeen staat bekend als het ‘Japonisme’ en in de lezing worden alle aspecten ervan belicht, inclusief de Nederlandse situatie, die bijzonder was omdat Nederland het enige Westerse land was dat tussen ca. 1630 en 1854 contact had met Japan.
Max Put, kunsthistoricus www.kunstgeest.nl
Weimar en Dessau: van Barok tot Bauhaus, 14 juni 2016
 |
14 juni 2016, 'Weimar en Dessau: van Barok tot Bauhaus', lezing door Yvonne Hilgenkamp
We beginnen met een korte inleiding op de plaats Weimar in de geschiedenis van de Duitse republiek. Velen kennen het charmante stadje vanwege intellectuele grootheden als Friedrich Schiller en Johann-Wolfgang von Goethe, maar ook van de indrukwekkende Anna-Amalia-bibliotheek of Art Nouveau-architect Henry van de Velde.
Bovendien gaf Weimar haar naam aan de Weimarrepubliek, die heeft bestaan van het einde van de Eerste Wereldoorlog tot 1933 als Adolf Hitler de macht opeist.
In 1919 wordt in Weimar het Staatliches Bauhaus opgericht, een vernieuwende opleiding voor architectuur, kunst en design.
Uitgangspunt: verzoening van kunst en ambacht, wat in de hoogtijdagen zal verschuiven naar verzoening van kunst en industriële vormgeving. Tijdens deze lezing gaan we het hebben over de ideologie van de eerste directeur-architect Walter Gropius, de onconventionele Vorkurse (het eerste leerjaar) van de excentrieke kunstpedagoog Johannes Itten, de verhuizing van Weimar naar Dessau, de indrukwekkende docentenkring waaronder internationaal vermaarde kunstenaars als Wassily Kandinsky en Paul Klee, alsmede hoe het de Bauhaus-adepten is vergaan na de opkomst van het nationaal-socialisme.
ASK history is het bureau van kunst- en architectuurhistoricus Yvonne Hilgenkamp
Vrouwen in de schilderkunst, 10 mei 2016
 |
10 mei 2016, 'Vrouwen in de schilderkunst door de eeuwen heen', lezing door Caroline Lassche
Wie de kunstgeschiedenis bekijkt, vraagt zich af waar de grote vrouwelijke meesters zijn gebleven. Wat blijkt, ondanks maatschappelijke moeilijkheden en professionele beperkingen zijn er altijd vrouwelijke kunstenaars geweest. Vanaf de pre-historie tot heden hebben vrouwen betekenisvolle kunst gemaakt. Echter, velen zijn helaas 'vergeten' in de canon van de kunstwetenschap. Gelukkig is er sinds de jaren zeventig onderzoek gedaan dat het tij heeft doen keren. Deze lezing biedt eens een ander perspectief en laat u kennismaken met de meest talentvolle schilderessen door de eeuwen heen. Hun levens en hun bijzondere werk hebben de kunst enorm verrijkt. Het is aan ons daar oog voor te hebben.
Lassche & Lassche Kunst en Cultuureducatie
De Romeinse Limes, 12 april 2016
 |
12 april 2016, 'De Romeinse Limes', Nederland als grensgebied van een wereldrijk
Lezing door Lucas Knitel
De limes (Latijn voor 'grens') is de aanduiding van de grens van het toenmalige Romeinse Rijk. Zo’n 2000 jaar geleden liep de noordwestelijke grens van het Romeinse Rijk langs de loop van de Rijn, van Millingen aan de Rijn tot Katwijk aan Zee. Het gebied dat later Nederland zou worden, werd zo in tweeën gespleten. Het gedeelte beneden de Rijn maakte wél deel uit van het Romeins Imperium en het deel daarboven niet. 
Wat is het verhaal van die grens en de bijzonder positie van Nederland als grensgebied van Romeins naar ‘Barbaars’. Welke betekenis heeft het prachtige archeologisch park Matilo in Leiden? Waarom stopten de Romeinen bij de Rijn? Wie was nu precies Julius Civilis, destijds de bekendste ‘Nederlander’?
Lucas Knitel is historicus en museumdocent, o.a. bij Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Voor onze eigen leden zijn twee excursies naar de tentoonstelling ‘De Romeinse Kust’ in dit museum gepland op vr.22 en za.23 april a.s., aanvang 10.00 uur.
Rondleiding kost 5 euro p.p. exclusief entree Museum. Aanmelden: details volgen nog.
Interessante links
◘ Langs de Limes (gratis route-app wandelen/fietsen)
◘ UniversiteitsMuseum, Utrecht
◘ Waterliniemuseum, Bunnik
◘ EnToen.Nu, Romeinse Limes, Er-op-uit
◘ Regiocanons, Romeinen in Zuid-Holland
◘ Archeon, Alphen aan den Rijn
◘ Romeinen.info
Het Nieuwe Duitsland, 8 maart 2016
 |
8 maart 2016, 'Het Nieuwe Duitsland', lezing door journaliste en schrijfster Margriet Brandsma
De 81e editie van de Boekenweek, 12 t/m 20 maart 2016, richt zich op Duitsland.
Onder het motto 'Was ich noch zu sagen hätte' worden verhalen over ons buurland belicht.
Lezing geschiedt i.s.m. BplusC-Bibliotheek Leiderdorp en boekhandel De Kler.
Margriet Brandsma was jarenlang correspondent voor de NOS in Duitsland en heeft nog steeds een warme band met het land. In haar lezing zal ze stilstaan bij het ‘nieuwe’ Duitsland, het Duitsland dat is ontstaan na de hereniging van West-Duitsland en de DDR en bij de wijze waarop de Duitsers van nu omgaan met hun zwarte verleden. Ook vertelt ze over Angela Merkel, de Oost-Duitse domineesdochter die nu al meer dan tien jaar kanselier is en die door het Amerikaanse tijdschrift Time werd uitgeroepen tot persoon van het jaar 2015. Wie is die Merkel eigenlijk, wat drijft haar en waarom zijn de Duitsers zo trots op haar, ook al is lang niet iedereen het eens met de manier waarop ze het vluchtelingenvraagstuk aanpakt?
Margriet Brandsma schreef een boek over Merkel ‘Het mirakel Merkel’, van haar hand verscheen in 2014 het vluchtverhaal van een Oost-Duitser die naar zijn Nederlandse verloofde wilde ‘Vluchtcode Vlinder’ en recentelijk bij uitgeverij Conserve een bundel interviews met Nederlandse journalisten die in Duitsland werken of gewerkt hebben
‘Was wir noch zu sagen hätten en een verhalenbundel over Berlijn ‘Daar is de Muur’.
margrietbrandsma.nl
Venetië en haar maskers, 9 februari 2016
 |
9 februari 2016, 'Venetië en haar maskers: Carnaval en Feesten', lezing door Olga Dol
Venetië is niet alleen de perfecte bestemming voor een paar dagen romantiek; het is tevens de meest bijzondere plek op aarde om carnaval te vieren. Als je houdt van traditie, mystiek en spektakel, dan moet je een keer aanwezig zijn geweest bij het Venetiaanse carnaval. Maar dan wel gemaskerd!
De inspiratie voor de maskers die nu worden gedragen tijdens het Venetiaanse carnaval, komt grotendeels uit de theatervorm commedia dell’arte. Dit is een manier van toneelspelen die zeer waarschijnlijk in Italië is ontwikkeld door rondtrekkende toneelgezelschappen. Elke uitvoering binnen de commedia dell’arte had dezelfde vaste karakters, die dus overal herkenbaar moesten zijn.
Olga Dol, auteur van vele succesvolle hobbyboekjes, heeft zich de laatste jaren toegelegd op het beschilderen en versieren van Venetiaanse maskers. Haar maskers zijn uniek in Nederland: zij mocht de maskers maken voor de Koninklijke verjaardagsopera Don Giovanni, maskers voor ‘Symfonica in Rosso’ en voor de fotografie van Marco Borsato.
Voor carnavalsverenigingen maakt zij al jaren series maskers op aanvraag en van speciaal ontwerp. Daarnaast geeft zij les en verzorgt regelmatig lezingen over de historie van Venetië, haar maskers en anekdotes.
olgadol.nl
Van Gogh schilderijen, van binnenuit bekeken, 12 januari 2016
| |
12 Januari 2016, 'Van Gogh schilderijen, van binnenuit bekeken', lezing door Rob Bouwman
Rob Bouwman is sinds 1993 betrokken bij het blootleggen van de verborgen schatten in schilderijen met behulp van geavanceerde technieken van het Shell laboratorium op Amsterdam-Noord. Vanaf 2000 t/m 2017 is Shell betrokken bij het oeuvre van Van Gogh voor zover dat in bezit is van het Van Gogh Museum in Amsterdam. Een verkenning die heeft geleid tot nieuwe inzichten over Vincents werkwijze.
Hoe die samenwerking tot stand is gekomen, zal fysisch chemicus, maar ook professioneel kunstschilder Rob Bouwman, kort uiteenzetten. Vervolgens aandacht besteden aan de mens en schilder Van Gogh aan de hand van een ‘speurtocht door Parijs’ waar de schilder twee van zijn negen jaar als schilder doorbracht, jaren waarin hij radicaal veranderde van de schilder van het donkere, soms modderige palet in de schilder van het licht.
In het tweede deel van de lezing licht hij het proces van het onderzoek toe, alsmede de technische kant daarvan. Wat begon als het zoeken naar informatie om de restaurator te helpen om de duurzaamheid van restauraties te verhogen, leidde tevens tot het beter begrijpen van de werkwijze van Vincent. Dit bleek voor kunsthistorici van groot belang aangezien de ideeën over zijn werkwijze door het onderzoek op zijn kop zijn gezet.
Beluister Unity-FM interview met onze voorzitter Ellen Cazemier
Jheronimus Bosch, Visioenen van een genie, 10 december 2015
| |
8 december 2015, 'Jheronimus Bosch, Visioenen van een genie',
lezing door Sophie Tutelaers
Wellicht bekruipt u een gevoel van onbehagen, als u goed kijkt naar de schilderijen van Jheronimus Bosch. Hoe kan het dat alles zó werkelijk en van deze wereld lijkt te zijn? Uw verstand waarschuwt u echter: dat wat u ziet, kan geen werkelijkheid zijn. Een monnik kan immers niet vliegen op de rug van vis, een man is niet even groot als een aardbei. Hoe heeft deze unieke kunstenaar dergelijke werelden kunnen bedenken? En wat maakt dat de beelden u toch zo bekend, vertrouwd en redelijk voorkomen?
Kunsthistorica Sophie Tutelaers baant zich met ons een weg door het wonderlijke oeuvre van Jheronimus Bosch. Een kunstenaar die op de drempel staat van een nieuwe tijd: de Renaissance.
Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch presenteert in 2016 de internationale tentoonstelling Jheronimus Bosch - Visioenen van een genie. Met naar verwachting 20 schilderijen (panelen en triptieken) en 19 tekeningen is het de grootste overzichtstentoonstelling van Jheronimus Bosch (ca. 1450 ’s‑Hertogenbosch 1516) ooit.
Eenmalig keert het leeuwendeel van zijn oeuvre terug naar ’s-Hertogenbosch, de stad waar hij als Jheronimus van Aken werd geboren, waar hij zijn meesterwerken schilderde en waaraan hij zijn artiestennaam Bosch ontleende. De tentoonstelling is het hoogtepunt van het Nationaal Evenementenjaar Jheronimus Bosch 500 dat in 2016 wordt gevierd, naar aanleiding van het 500e sterfjaar van de kunstenaar.
Het Requiem van Mozart, 10 november 2015
| |
'Dodenmis van een wonderkind, Het Reuiem van Mozart', lezing door Bert Boter
Het Requiem van Wolfgang Amadeus Mozart behoort tot een van de bekendere werken uit de klassieke muziek. De passie en dramatiek is voor iedereen hoorbaar.
Muziek gaat nog meer leven wanneer je er iets van weet.
Wat is precies een requiem? Waar komen bepaalde muzikale motieven vandaan? Wat is de opbouw van het stuk en de achtergrond? Wat kunnen we zelf horen, wanneer we goed luisteren? Deze en andere zaken komen aan de orde op deze avond. In interactie met de zaal zal de luisteraar gaandeweg meegevoerd worden in het gespitst luisteren. Na deze avond hoort u meer dan ooit in dit bijzondere werk! Uiteraard wordt de lezing ondersteund met muziekopnamen en lichtbeelden.
Bert Boter, predikant in Voorschoten, kan enthousiast vertellen over het Requiem. Muziek is zijn grote passie.
Wilt u het Requiem binnenkort live horen?
Het Leiderdorps Kamerkoor zal op zondag 22 november 2015 om 14.30 uur het Requiem van W.A. Mozart uitvoeren in de Sint-Petruskerk te Leiden. Ook staat de Missa in honorem Sanctae Ursulae van J.M. Haydn op het programma.
Venduehuis der Notarissen, 13 oktober 2015
 |
Venduehuis der notarissen 'Eenmaal, andermaal .....', lezing door Chris Vellinga
In 1811 werd ons land ingelijfd bij het Franse Keizerrijk en werd de Franse rechtspraak van kracht. Openbare verkopingen moesten voortaan plaatsvinden onder toezicht van een notaris. Voor die tijd werden openbare veilingen van woningen, landerijen, boerderijen en inboedels georganiseerd door stadsvendumeesters.
Vanuit zijn 30-jarige praktijk als taxateur kunst & antiek en veilingmeester behandelt kunsthistoricus Chris Vellinga niet alleen de geschiedenis, maar ook de werkwijze van de veiling, de expertises, de successen en mogelijke valkuilen. Tevens zal hij ingaan op tendensen in de kunstmarkt en prijsontwikkelingen aan de hand van geveilde schilderijen.
Kunstgeschiedenis vanuit het perspectief van het twee eeuwen oude Haags Venduehuis der Notarissen.