Heleen Bolk

Anselm Kiefer, Geweldenaar van monumentaal werk

Dinsdag 12 september 2023, 20.00 uur, Scheppingskerk, Van Poelgeestlaan 2, Leiderdorp.

Lezing door Odette Breijinck

Anselm Kiefer: Geweldenaar van monumentaal werk

Dankzij een eigenzinnige beeldtaal, vol verwijzingen naar geschiedenis, mythologie en literatuur, groeide Anselm Kiefer (1945) uit tot een van de grootste kunstenaars van onze tijd. In vier decennia bouwde hij een oeuvre op van grootse proporties met schilderijen, vitrines, installaties, kunstenaarsboeken en werken op papier, zoals collages en bewerkte foto’s. Het zijn vooral de monumentale schilderwerken die indruk maken. Maar waar kijken we naar?

Kiefers leven begon op het moment dat de Tweede Wereldoorlog ten einde kwam. Hij was eind jaren zestig een van de eerste Duitse kunstenaars die de eigen recente geschiedenis kritisch onder de loep nam. Toch overstijgt zijn werk dit thema: hij is vooral gefascineerd door de fenomenen tijd en continuïteit van de geschiedenis.
Met olieverf, aarde, lood, fotografie, houtsneden, zand, hooi en andere natuurlijke materialen vervlecht Kiefer complexe historische gebeurtenissen, Germaanse mythologie, alchemie en poëzie tot werken die ons aanspreken, maar die gaan leven met achtergrondinformatie.

Een bezoek aan de tentoonstelling over Kiefer in Museum Voorlinden (4 oktober 2023 t/m 25 februari 2024) zal meer waarde hebben als u vooraf de lezing van deze iconische kunstenaar bijwoont.

Odette E. Breijinck

Odette Breijinck heeft Architectuurgeschiedenis gestudeerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam (MA). Zij is afgestudeerd op het stadsbeeld van Almere. Ook heeft zij Kunstgeschiedenis gestudeerd aan de  Katholieke Universiteit Nijmegen (kandidaats) en de  Vrije Universiteit Amsterdam (doctoraal). Zij heeft een eerstegraads lesbevoegdheid.

Odette is momenteel Beleidsadviseur bij de gemeente Almere, afdeling Cultuur: beeldende kunst in de openbare ruimte. Zij verzorgt al jarenlang cursussen, lezingen, excursies en begeleidt reizen op het gebied van kunst en cultuurgeschiedenis. E: odette@lecanard.nu

by Heleen Bolk

IJsland, land van gletsjers en vuur, 11 april 2023

IJsland, land van gletsjers en vuur

Lezing over IJsland door Diana de Wild op 11 april 2023 om 20.00 uur

Scheppingskerk, Van Poelgeestlaan 2, Leiderdorp

Eén van de mooiste landen ter wereld is IJsland. De beroemdste bezienswaardigheden van dit bijzondere eiland komen aan bod: de kokend water spuitende Geysir, de vulkaan Hekla tijdens een uitbarsting en de prachtige waterval de Gullfoss. IJsland is de laatste jaren veranderd: er zijn vulkanen uitgebarsten, wegen weggespoeld en hete bronnen ontstaan. Diana de Wild laat een aantal van deze veranderingen zien. Als toerist moet je er wat voor over hebben om dit prachtige maar dure land te bezoeken, waarbij vastzitten in een sneeuwstorm en met -5 graden overnachten in een tent gebruikelijke gebeurtenissen zijn.

Het IJslandse landschap lijkt leeg, maar is in werkelijkheid gevuld met prachtige verhalen over allerlei wonderlijke wezens.

Tijdens de lezing vertelt Diana een aantal van deze verhalen en laat zij een IJslands lied horen dat hierover gaat.

Over Diana de Wild

Diana is de naam van de Romeinse godin van de jacht en de wilde natuur. Door te gaan zoeken naar de betekenis van haar naam kreeg zij al jong interesse in de oudheid. Na het gymnasium was het dan ook een logische stap om archeologie te gaan studeren aan de universiteit van Leiden. Zij is in 1994 afgestudeerd als klassiek archeoloog met specialisatie Griekenland. Daarnaast heeft zij ook veel vakken over het oude Egypte gevolgd tijdens haar studie.

In 1988 ging zij voor het eerst naar Scandinavië. Het landschap sprak haar heel erg aan en twee jaar later bezocht zij IJsland. Sinds die tijd is zij vele malen naar het noorden geweest, in eerste instantie vanwege de natuur, maar later ook vanwege de interessante opgravingen en prachtige verhalen.

by Heleen Bolk

Memoires van een biograaf, 14 maart 2023

Memoires van een biograaf

Lezing over Jan Wolkers door Onno Blom op 14 maart 2023 om 20.00 uur

Scheppingskerk, Van Poelgeestlaan 2, Leiderdorp

Tien jaar lang werkte Onno Blom aan de biografie van een van de meest geliefde en rebelse schrijvers en kunstenaars van Nederland: Jan Wolkers. Een jaar voor zijn dood, op 19 oktober 2007, sloeg Wolkers hem in zijn huis op Texel tot biograaf. Blom had geen idee waar hij aan begon, wist ook niet dat de beeldhouwer-schilder-schrijver elke snipper papier uit zijn leven had bewaard. En meer. ‘Arme Onno,’ zei Wolkers tegen de NRC toen het nieuws bekend werd, ‘bloed, zweet en tranen zullen langs zijn rug lopen.’ Ongelijk had hij niet. Nadat Wolkers plotseling was gestorven, stond Blom er alleen voor. Hij groef zich door Wolkers’ archief als een mol door de aarde, liep in de voetstappen van zijn held. Van Oegstgeest tot Amsterdam, van Leiden tot Parijs. Ook na de publicatie van de vuistdikke biografie, Het litteken van de dood, komt de geest van Wolkers nog altijd spoken in zijn dromen.

Onno Blom (1969) is schrijver, biograaf, letterkundige en literair criticus voor de Volkskrant en Nieuwsweekend op NPO Radio1. Hij studeerde in 1994 cum laude af aan de Universiteit van Amsterdam in Culturele Studies en Nederlandse taal- en letterkunde. In 2017 promoveerde hij aan de Leidse Universiteit op Het litteken van de dood, de biografie van de beeldhouwer-schilder-schrijver Jan Wolkers, die werd bekroond met de prestigieuze Nederlandse Biografieprijs. In 2019 presenteerde hij de vierdelige televisiedocumentaire Het raadsel Rembrandt en publiceerde De jonge Rembrandt. Een biografie, dat in vertaling in Engeland en Amerika verscheen. In 2020 schreef hij De wondergrijsaard. Portret van Harry Mulisch. In 2022 publiceerde hij Genialiteit staat nooit buitenspel. Jan Wolkers & voetbal. Momenteel werkt Blom aan zijn familiekroniek.

by Heleen Bolk

Mahler 11: Lied van verlangen, 14 februari 2023

Mahler, scènes uit een huwelijk

Leidse wandeling met Freud redt Mahlers huwelijk en ligt aan de basis van Mahler 11: Lied van Verlangen

Voorstelling door Lidewij Gerits en Erik Siebel op 14 februari 2023 om 20.00 uur

Scheppingskerk, Van Poelgeestlaan 2, Leiderdorp

In de zomer van 1910 dreigt het huwelijk van Gustav Mahler op de klippen te lopen als zijn vrouw Alma na de dood van hun eerste kind een verhouding begint met de jonge architect Walter Gropius. Sigmund Freud, die dan op vakantie is in Noordwijk, voert een indringend therapeutisch gesprek met de componist tijdens een wandeling door Leiden. Freud en Mahler lopen ruim vier uur door de Leidse binnenstad. Dit wandelconsult levert verbluffende inzichten op in de al dan niet bewuste drijfveren en relatiepatronen van Gustav en Alma.

Deze historische gebeurtenis ligt aan de basis van Mahler 11: Lied van Verlangen. dat wordt gespeeld door twee acteurs die Freud als alter ego gebruiken om elkaar uit de tent te lokken. Op basis van brief-, dagboek- en muziekfragmenten van Gustav en Alma ontstaan de ‘scènes uit een huwelijk’, waarmee ze proberen de grond van hun eigen verlangen naar de onverbreekbare band tussen muziek en eeuwige liefde te ontdekken.

Spel: Lidewij Gerits en Erik Siebel
Tekst en regie: Bart Vieveen
Techniek: Koen Siebel
Promo-filmpje op YouTube: klik hier

Lidewij Gerits (1974) is psychotherapeut en heeft een eigen praktijk in Leiden. Daarnaast is zij al sinds de middelbare school met toneel bezig. Zij volgde een acteeropleiding in Amsterdam, is actief bij Toneelvereniging Imperium en maakt samen met andere theatermakers producties in eigen beheer.

Erik Siebel (1967) is na ruim 25 jaar werkzaam te zijn geweest in het Speciaal Onderwijs, vandaag de dag, interim schoolleider, bestuurder en organiseert hij evenementen. Naast dat hij artistiek leider van het gerenommeerde Schemerstad Festival is, maakt hij ook zelf theaterstukken als regisseur en acteur.

Regisseur en auteur Bart Vieveen (1958) is gepromoveerd theater-, film- en literatuurwetenschapper. Hij was werkzaam bij het RO-theater in Rotterdam en rector/bestuurder van het Stedelijk Gymnasium in Leiden. In de ruim veertig jaar dat hij zich met theater bezighoudt regisseerde hij een grote hoeveelheid toneel en muziektheaterproducties. Zijn fascinatie voor het gedachtegoed van Freud als theatraal element kwam eerder tot uiting in de succesvolle dubbelvoorstelling Anna & De Wolvenman die in 2004 in het LAK-theater te zien was.

by Heleen Bolk

David Hockney: 'Je moet plannen om spontaan te zijn', 10 januari 2023

‘Je moet plannen om spontaan te zijn’ 

‘Just because I’m cheeky, doesn’t mean I’m not serious’

Lezing over David Hockney door kunsthistoricus Wouter Maas op 10 januari 2023 om 20.00 uur

Scheppingskerk, Van Poelgeestlaan 2, Leiderdorp

Schilderen, tekenen, prentkunst, aquarel, fotografie en collage, maar ook decors, fax, computerprogramma’s en de iPad. Er zijn maar weinig kunstvormen waarmee de David Hockney niet heeft geëxperimenteerd.

Hockney werd in 1937 in Bradford (Engeland) geboren. Hij volgde kunstonderwijs aan de Bradford College of Art en daarna aan de Royal College of Art in Londen. Wonder boven wonder behaalde hij zijn diploma aan die laatste instelling. De Royal College wilde hem namelijk niet laten slagen als hij niet een werk naar een levend model maakte en een essay zou schrijven. Als protest tegen de eerste eis schilderde Hockney Life Painting for a Diploma (1962), voor de tweede eis moest het instituut zijn eigen reglement veranderen. De kunstenaar kreeg zijn diploma.

David Hockey, A Bigger Splash, 1967. Londen, Tate Modern. 

Ook de rest van de carrière van Hockney wordt gekenmerkt door succes. Hij wordt gezien als een van de meest invloedrijke Britse kunstenaars van de twintigste eeuw. Hij mag zichzelf Royal Academician noemen, en zijn werken horen bij de duurste om aan te schaffen.

Het schilderij dat hij als protest maakte voor zijn examen van de Royal College of Art tekent het oeuvre van de Britse kunstenaar. Van de portretten van zijn naasten in acrylverf tot landschappen gemaakt op de iPad, het lijkt alsof David Hockney alles wil benutten dat mogelijk is voor een kunstenaar. En dat lukt hem ook nog, regelmatig met een flinke knipoog.

Grote foto: David Hockney, The Gate, 2000. Privécollectie. 

'Wouter Maas is kunsthistoricus en heeft gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam. Kunst van de middeleeuwen en de vroegmoderne periode behoren tot zijn specialismen. Sinds september 2021 werkt hij bij Bureau Boeiend. Daarnaast is hij redacteur bij De Kunstmeisjes, eindredacteur bij Gallery Sorelle Sciarone en freelance schrijver.'

by Heleen Bolk

De unieke blik van Vermeer, 13 december 2022

De unieke blik van Vermeer

Ontdek de rijke werken van de beroemdste schilder van Delft!

Lezing door Birgitte Mommers op 13 december 2022 om 20.00 uur

Scheppingskerk, Van Poelgeestlaan 2, Leiderdorp

De Sfinx van Delft. Het is een passende bijnaam voor Johannes Vermeer. Hoewel iedere kunstminnaar ter wereld zijn werken kent en aanbidt, is over de man zelf heel weinig bekend. We weten niet eens hoe hij er  precies uitzag! Maar ook over de door hem gebruikte technieken woeden nog felle discussies. Hoe kwamen die unieke, herkenbare en intieme werken tot stand? Ter gelegenheid van de aanstaande tentoonstelling over Vermeer in het Rijksmuseum verdiepen wij ons alvast in de werken van Vermeer: de techniek en de symboliek. Tijdens deze lezing geniet u van zijn mooiste werken wereldwijd.

De melkmeid, Rijksmuseum Amsterdam

Johannes Vermeer is een van de meest bekende schilders van onze Gouden Eeuw, maar lange tijd was hij vergeten door de kunstwereld. Wellicht had dit te maken met zijn kleine oeuvre. Toch zijn al deze werken uiterst herkenbaar: door het rijke kleurgebruik, de hooglichtjes en de bijzondere lichtval. Vermeer kan met recht de meester van het licht genoemd worden.

Heeft u zich altijd afgevraagd hoe de bijzondere werken van Vermeer tot stand kwamen? Dan mag u deze lezing zeker niet missen! De (mogelijke) technieken en hulpmiddelen die hij gebruikte komen uitgebreid aan bod: van de camera obscura tot de pigmenten. Maar natuurlijk leert u ook meer over de symboliek in zijn schilderijen. Waarom staat er een stoofje in het schilderij van het Melkmeisje? En hoe weten we dat de vrouw in “De Liefdesbrief” een brief van haar geliefde leest?

Birgitte Mommers (1976) is kunsthistorica en eigenaresse van Art & Leisure. In 2005 studeerde zij af aan Universiteit van Amsterdam in de studierichting renaissance en barok, en werkt sindsdien als docente kunstgeschiedenis. Zij houdt erg van de breedte van haar vak, en beperkt zich dus niet tot haar studierichting renaissance en barok. Ze praat met evenveel liefde en passie over de oude Egyptenaren als over moderne kunst. Zij werkt al jaren voor verschillende opdrachtgevers, waaronder de Vrije Academie, de Volksuniversiteit en de HOVO. Met haar eigen bedrijf Art & Leisure biedt zij (online) lezingen aan, en rondleidingen door musea en belangrijke tentoonstellingen.

by Heleen Bolk

Biënnale Venetië, 13 september 2022

De 59^e Biënnale van Venetië : The Milk of Dreams 

Lezing door Peter Thissen op dinsdag 13 september om 20.00 uur

Scheppingskerk, Van Poelgeestlaan 2, Leiderdorp

In 1895 had de burgemeester van Venetië, Riccardo Selvatico, niet kunnen bevroeden dat zijn plan om een tentoonstelling van moderne Italiaanse kunst te organiseren zou uitgroeien tot een van de meest toonaangevende gebeurtenissen in de hedendaagse kunstwereld.

De 59e Biënnale van Venetië heeft als thema: Il Latte dei Sogni (The Milk of Dreams). De hele kunstwereld maakt acte de présence in de landenpaviljoens in de Giardini, de Palazzo`s , en de Arsenale.

De Biënnale is in oneven jaren dé plaats waar de moderne architectuur zich laat zien en in de even jaren de plek waar de autonome kunst getoond wordt die de vinger aan de pols houdt van de actualiteit. Tegenwoordig zijn de uitgebreide Eventi Colletorali verspreid over de hele stad. Damien Hirst en Luc Tuymans kregen in het verleden in het Palazzo Grassi de gelegenheid om zich te profileren en zelfs een kunstenaar als Banksy wist in het verleden reuring te veroorzaken.

Peter Thissen (1954) is kunsthistoricus en verwoed bezoeker van de Biënnale. Hij neemt je mee langs de belangwekkendste kunstenaars en kunstwerken op deze 59^e Biënnale. Hij zal aan de hand van een aantal thema`s proberen ordening aan te brengen. Voor degenen die deze Biënnale al bezocht hebben een mooi overzicht, voor diegenen die nog willen gaan een mooi aantal kapstokken. Maar ook zonder een plan om Venetië te bezoeken geeft de lezing een mooi overzicht van de hedendaagse kunstwereld.

Als meesterverteller weet hij jong en oud te boeien met zijn verhalen en bespiegelingen.

by Heleen Bolk